Het hoorrecht van de minderjarige in echtscheidingen

Hoewel kinderen emotioneel meestal zwaar lijden onder een echtscheiding, werd er lange tijd weinig aandacht besteed aan hun mening in de echtscheidingsprocedure van hun ouders. Uiteraard hebben kinderen ook hun mening over bepaalde zaken en hoe ouder ze worden, hoe liever ze ook hun zegje willen doen aan de rechter die beslissingen moet nemen over hun leven.

Het is alvast een feit dat justitie meer en meer kindvriendelijk wordt. Dit brengt ook met zich mee dat het hoorrecht van kinderen wordt uitgebreid. Waar vroeger de leeftijd lag op 12 jaar, werd de wet (artikel 1004/1 Ger. W.) recent gewijzigd en geldt er nu geen minimumleeftijd meer.

Wie kan worden gehoord?

Elke minderjarige heeft het recht om gehoord te worden door een rechter. Daarnaast heeft elke minderjarige ook het recht te weigeren om gehoord te worden. Het is ook zo dat broers en zussen in principe betrokken moeten zijn bij aangelegenheden over de verblijfsregeling die één of meer van hen betreffen.

Leeftijd

Waar voorheen de minimumleeftijd werd vastgelegd op 12 jaar, is er op heden geen leeftijd meer bepaald in de wet. Sinds de wet van maart 2024 heeft elke minderjarige dus het hoorrecht in de echtscheiding van hun ouders (artikel 1004/1 Ger. W.).

Hoe kan mijn kind worden gehoord?

Is het kind -12 jaar?

Dan worden de wettelijke vertegenwoordigers geïnformeerd over het feit dat het kind een verzoek kan richten aan de rechter. De minderjarige die jonger is dan 12 jaar wordt enkel gehoord op het verzoek van:

• het kind zelf
• het openbaar ministerie
• één van de partijen, de ouders

De rechter heeft de optie om het verzoek van de ouders om de minderjarige jonger dan 12 jaar te horen weigeren. In dit geval moet de weigering gemotiveerd worden met een geldige reden. Als de minderjarige zelf of het openbaar ministerie dit verzoekt, kan dit niet geweigerd worden. Tenzij de minderjarige al gehoord is geweest en er geen nieuwe elementen zouden zijn om hem/haar opnieuw te horen.

Is het kind +12 jaar?

Dan wordt hij/zij hoe dan ook door de rechter ingelicht over het recht om gehoord te worden via een informatieformulier dat wordt opgestuurd. Dit formulier vermeldt dat de minderjarige het recht heeft om te worden gehoord, wat het doel is van dit horen, de manier waarop het plaatsvindt, enzovoort. Er wordt ook een antwoordformulier gevoegd.

Waarover gaat het gesprek tussen het kind en de rechter?

De minderjarige wordt gehoord in aangelegenheden die hem/haar aanbelangen, schoolkeuze, contact met één van de ouders enzovoorts. Bij echtscheidingen is het zo dat een verblijfsregeling moet worden bepaald voor de kinderen. Hierbij is het quasi steeds zo dat het kind wordt gehoord.

Let op: de minderjarige wordt niet gehoord in geval van vorderingen die gaan over onderhoudsverplichtingen of puur financiële vorderingen.

Wat is het doel van het hoorrecht?

Het horen van de minderjarige heeft tot doel hem/haar de kans te geven om bezorgdheden te uiten. Op die manier wordt er gezocht naar de meest geschikte oplossing. Hierbij wordt rekening met het belang van het kind in kwestie gehouden.

Let op: de rechter is niet verplicht om zich te schikken naar de specifieke verzoeken van de minderjarige. Dit wordt ook zo aan de minderjarige uitgelegd in het informatieformulier dat hij/zij voor het gesprek ontvangt.

Verloop van het gesprek

Het horen van de minderjarige vindt meestal plaats in de rechtbank, in een bureau van de rechter in kwestie. Het is van groot belang dat het kind zich op zijn/haar gemak voelt. De rechter draagt geen toga en de ouders mogen niet aanwezig zijn bij het gesprek. Zo heeft het kind alle vrijheid om zijn/haar mening te geven. Het gesprek zelf duurt gemiddeld een 15 à 30 minuten.

De minderjarige heeft het recht tijdens het horen om te worden bijgestaan door een meerderjarige vertrouwenspersoon van zijn/haar keuze. Er gelden uiteraard voorwaarden voor wie als vertrouwenspersoon mag meegaan met het kind.

Aan de Gentse balie zijn er advocaten specifiek opgeleid als vertrouwenspersoon van een kind. Het kind heeft de mogelijkheid met deze vertrouwenspersoon vooraf te spreken en zich te laten bijstaan tijdens het horen door de rechter.

In het begin van het horen geeft de rechter eerst alle nodige informatie. Vervolgens stelt de rechter een aantal gerichte vragen aan de minderjarige en gaan ze verder in gesprek. Hiervan wordt een verslag opgemaakt. Dit verslag wordt nadien bij het dossier gevoegd en kan door de ouders (of hun advocaten) worden ingekeken. Het kind hoeft dit verslag niet te ondertekenen.

Wat met de inhoud van het verslag?

Aan de mening van de minderjarige wordt een passend belang gehecht in overeenstemming met zijn/haar leeftijd en maturiteit, hier houdt de rechter uiteraard rekening mee. Daarnaast houdt de rechter ook rekening met de eventuele invloed die op het kind wordt uitgeoefend door bijvoorbeeld één van de ouders.

Als de minderjarige bepaalde informatie vertrouwelijk wenst te geven, kan de rechter dit gedeelte weglaten uit het verslag.

Heeft u vragen over het hoorrecht van uw kind?

Wenst u bijstand bij uw echtscheiding of de verblijfsregeling van uw kinderen?

Onze specialisten Familierecht & Familiaal Vermogensrecht staan u graag bij.