Erfbelasting en buitenlands vermogen: waar start je als erfgenaam?

Welk recht bepaalt of je erfgenaam bent en wat je aandeel is?

Binnen de Europese Unie geldt de Europese Erfrechtverordening (Verordening EU nr. 650/2012). Die bepaalt dat het erfrecht van het land waar de overledene zijn of haar laatste gewone verblijfplaats had van toepassing is. De nationaliteit speelt in principe niet.

Maar wat betekent dat precies?

De “laatste gewone verblijfplaats” is geen administratief gegeven, maar een feitelijke beoordeling van het centrum van het leven van de overledene. Denk aan:

Waar woonde de overledene effectief?

Waar was het gezin gevestigd?

Waar bevonden zich de belangrijkste eigendommen?

Het gaat dus om het land waarmee de overledene het meest verbonden was op het moment van overlijden.

Afwijken via een testament

Er is één belangrijke uitzondering: via een testament kan de overledene kiezen voor het erfrecht van zijn of haar nationaliteit.

Bijvoorbeeld: iemand met de Belgische nationaliteit die op pensioen gaat in Spanje, kan in zijn testament bepalen dat het Belgisch erfrecht van toepassing blijft. Dit kan handig zijn om praktische of persoonlijke redenen.

Let op: deze keuze heeft geen invloed op de fiscale aangifte. Die moet nog steeds gebeuren in het land waar de overledene zijn gewone verblijfplaats had.

Waar moet je de erfenis fiscaal aangeven?

De fiscale regels zijn niet geharmoniseerd binnen de EU. Elk land hanteert zijn eigen systeem. De belastingplicht kan afhangen van:

De woonplaats van de overledene

De woonplaats van de erfgenaam

De ligging van de goederen (vooral bij onroerend goed)

Dit kan leiden tot dubbele belasting, al bestaan er verdragen of verminderingen om dat te verzachten.

In België: gewestelijke bevoegdheid

In België is erfbelasting een regionale materie. Afhankelijk van de woonplaats van de overledene moet je aangifte doen in:

Het Vlaams Gewest

Het Waals Gewest

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

De regels verschillen ook per gewest.

Praktisch voorbeeld

Een Nederlander woont en werkt in Vlaanderen, maar bezit een tweede verblijf in Spanje. Tijdens een vakantie in Spanje overlijdt hij onverwachts. Hij laat onroerend goed na in Vlaanderen en Spanje, en bankrekeningen in beide landen.

Toepasselijk erfrecht: Belgisch, want daar was zijn gewone verblijfplaats. Tenzij hij in zijn testament koos voor het Nederlandse erfrecht.

Aangifte erfbelasting:

In Vlaanderen voor de volledige nalatenschap, omdat hij daar woonde.

In Spanje: voor de goederen die zich daar bevinden.

Wat als de nalatenschap buiten de EU valt?

Dan geldt de Europese Erfrechtverordening niet. Elk land past zijn eigen regels toe. Er kunnen dus meerdere rechtsstelsels van toepassing zijn op verschillende delen van de nalatenschap.

Belangrijk: ook dan geldt in België dat erfbelasting verschuldigd is op onroerende goederen die zich in België bevinden, ongeacht de nationaliteit of woonplaats van de overledene.

Laat je begeleiden bij internationale nalatenschappen

Internationaal erfrecht is een kluwen van regels, uitzonderingen en fiscale valkuilen. Een gespecialiseerde advocaat kan het verschil maken tussen een vlotte afhandeling of een jarenlange juridische strijd.

Elke situatie is uniek. Heb je vragen over een nalatenschap die opengevallen is in België of die onroerende goederen in België omvat, en ben je op zoek naar een advocaat internationaal erfrecht in België of advies over een buitenlandse erfenis?

Lees hier meer over nalatenschappen over de grenzen heen: hoe DGDM advocaten u ondersteunt bij internationale erfenissen.

Neem gerust contact op met ons kantoor voor persoonlijk advies.

Sara Lefebvre, Ellen Moreau, Jeroen De Man De Groote De Man