Het nieuwe Strafwetboek: een mijlpaal binnen het Belgische strafrechtelijke landschap.

Wat verandert er in het nieuwe Strafwetboek?

Het nieuwe Strafwetboek maakt komaf met het lappendeken van wetswijzigingen. De visie van vergelding en boetedoening maakt plaats voor straffen op maat met als uitgangspunt dat de gevangenisstraf geen alomvattende oplossing biedt. De strafdoelstellingen, maatschappelijke afkeuring, herstel, rehabilitatie en re-integratie en bescherming van de maatschappij zijn voortaan ingeschreven in de Wet.  

Er wordt gewerkt met acht strafniveaus en meer mogelijkheden in soort straffen 

Dit houdt in dat er meer flexibiliteit is voor de rechter om straffen op maat uit te spreken. De gevangenisstraf is daarbij niet meer de standaardstraf maar fungeert als één van de mogelijke straffen waaruit de rechter kan kiezen. Het nieuw Strafwetboek maakt onder meer mogelijk dat de werkstraf breder kan toegepast worden en ook mee probatiestraffen kunnen worden opgelegd.  

Verzwarende bestanddelen, verzwarende factoren en verzachtende omstandigheden 

Daarnaast wordt het nieuw concept ‘verzwarende bestanddelen’ in het leven geroepen die het strafniveau van een misdrijf kunnen verhogen. Verzwarende factoren – de vroegere verzwarende omstandigheden – blijven bestaan maar zorgen ervoor dat binnen hetzelfde strafniveau een zwaardere straf kan uitgesproken worden. Zo wordt verkrachting bestraft volgens niveau 4 maar indien dit wordt gepleegd ten aanzien van minderjarige ouder dan 16 jaar dan wordt het misdrijf bestraft volgens niveau 5. Discriminatie wordt bijvoorbeeld een verzwarende factor bij elk misdrijf. 

Het concept van verzachtende omstandigheden blijft eveneens bestaan waarbij een straf kan worden vervangen door een straf van een lager niveau. Niveau 8 omvat de levenslange gevangenisstraf, bij het aannemen van verzachtende omstandigheden kan het strafniveau dalen naar niveau 7 en dus een gevangenisstraf van 20 tot 30 jaar.  

Nieuwe strafbaarstellingen  

Welke gedragingen worden voortaan strafbaar?  

• Aanzetten tot zelfdoding (niveau 2) 
• Het maken en verspreiden van pedofielenhandboeken (niveau 4) 
• Lijkschennis (niveau 2) 
• Binnendringen van voertuigen (niveau 2) 
• Het overgooien van voorwerpen over de muur van een gevangenis (niveau 2) 
• Het bezit van een auto met verborgen ruimte (niveau 2 of 3) 

Verhoging van bepaalde straffen  

Het nieuw Strafwetboek bepaalt zwaardere straffen voor geweld tegen personen met een maatschappelijke functie, intrafamiliaal geweld, seksueel geweld, terrorisme, ecocide, spionage en buitenlandse inmenging. 

Een aantal zaken verdwijnen uit het Strafwetboek 

Gelet op het verouderd karakter van het huidige Strafwetboek komt het nieuwe Strafwetboek tegemoet aan strafbaarstellingen die in onbruik zijn geraakt of niet meer in overeenstemming zijn met de hedendaagse normen. 

Denk maar aan sekswerk dat reeds met het nieuw seksueel strafrecht werd gedecriminaliseerd.  

Nu wordt ook komaf gemaakt met onder meer volgende strafbaarstellingen:  

• het bevuilen van kledij  
• het geven van een adellijke titel aan iemand die daar geen recht op heeft 
• het verstoren van de openbare orde in markten of graanhallen 
• het bekend maken van de namen van mensen die zaken in onderpand geven aan de ‘Berg van Barmhartigheid’ 
• het bedrog bij de keuze van monsters van munten om gewicht van goud, zilver en andere edelmetalen te bepalen 
• militaire officieren die na hun carrière hun titel blijven gebruiken zonder er ‘gepensioneerd’ of ‘ere’ voor te zetten 
• het dragen van eretekens van een vreemde orde zonder toestemming van de koning 

Conclusie

De huidige hervorming kadert binnen een tendens dat justitie menselijker, efficiënter en duidelijker moet zijn. De leidraad voor het nieuwe Strafwetboek is dan ook precisie, eenvoud en coherentie. Het doel is de samenleving veiliger te maken door in te zetten op bestraffing op maat van de persoon en het beschermen van slachtoffers. Dit nieuwe Strafwetboek zal echter pas in werking treden in 2026. 

De strafrechtspecialisten binnen De Groote – De Man zijn steeds ter beschikking om uitleg te geven en u bij te staan bij specifieke vragen of problemen.