Verlies ik mijn woning bij een echtscheiding?

Wat gebeurt er met de gezinswoning in het geval de echtgenoten beslissen om te scheiden?

In het kader van een echtscheiding zullen echtgenoten afspraken moeten maken over wat er met de woning zal gebeuren eens de echtscheiding rond is.

Voor vele echtgenoten is dit een eerste zware en emotionele beslissing die moet gemaakt worden bij een echtscheiding. De gezinswoning heeft vaak een betekenisvolle waarde. De kinderen zijn opgegroeid in deze woning, je hebt er jarenlang gewoond en herinneringen opgebouwd.

Wat zijn nu de verschillende mogelijkheden?

Echtgenoten kunnen er in eerste instantie voor kiezen om de woning niet te behouden, maar te verkopen. Er kan verkocht worden aan familie, vrienden, kennissen maar ook aan een derde persoon. De echtgenoten spreken dan af, samen met een notaris of via een makelaar, aan welke prijs de woning verkocht kan worden.

Daarnaast kunnen echtgenoten ervoor kiezen om de woning te behouden. De vraag stelt zich dan aan welke echtgenoot de woning zal worden toegekend en tegen welke prijs.

Als slechts één van de echtgenoten interesse heeft in de woning en de andere echtgenoot hiermee akkoord is, doet er zich geen discussie voor. De echtgenoot die de woning zal overnemen zal hiervoor een oplegsom betalen aan de andere echtgenoot.

Om deze oplegsom te begroten, wordt rekening gehouden met de huidige waarde van de woning, het openstaand saldo van de eventuele (hypothecaire) kredieten en eventuele vergoedingsrekeningen.

Bij betwisting over de waarde van de woning kan er steeds een onafhankelijke schatter worden aangesteld.

MAAR wat als beide echtgenoten de woning wensen over te nemen of als één van de echtgenoten weigert dat de andere de woning overneemt? Wie zal de woning in dat geval toegekend krijgen?

Echtgenoten kunnen in dat geval beroep doen op de rechtsfiguur van de preferentiële toewijzing.

Wat is een preferentiële toewijzing?

De preferentiële toewijzing betekent dat echtgenoten, bij de ontbinding van hun huwelijksstelsel, kunnen vragen om zich het onroerend goed dat dient tot de gezinswoning, te laten toewijzen bij voorrang, eventueel mits betaling van een oplegsom.

Welke elementen zijn bepalend voor de toekenning van de gezinswoning?

Voor de toewijzing bij voorrang van de gezinswoning wordt onder andere rekening gehouden met de gezinsbelangen en de maatschappelijke belangen.

Zo wordt de gezinswoning vaak toegekend aan de echtgenoot waar de kinderen grotendeels verblijven of aan degene die het volledige hoederecht heeft over de kinderen. Het is immers van belang dat kinderen kunnen opgroeien in hun stabiele en vertrouwde omgeving.

De preferentiële toewijzing wordt zo onder meer vaak toegekend aan de echtgenoot die gerechtigd is om tijdens de echtscheidingsprocedure samen met de kinderen in de woning te verblijven, maar dit is geen absolute regel. Het is niet vereist dat de echtgenoot effectief de woning betrekt waarvan de toewijzing wordt gevraagd. Men kan er immers soms voor kiezen om de woning tijdelijk te verlaten om de rust te bewaren.

Met maatschappelijke belangen wordt bedoeld de rechten van schuldeisers, zoals bijvoorbeeld de bank waarbij de hypothecaire lening voor de woning werd aangegaan. Hun rechten mogen door de toewijzing aan één van de echtgenoten niet geschaad worden. De echtgenoot die de woning zal overnemen zal in de praktijk verder moeten blijven instaan voor de afbetaling van de lening.

Een doorslaggevend criterium waarmee ook rekening wordt gehouden, is dat het onroerend goed gebruikt wordt als beroepsgoed door één van de echtgenoten. Indien men bijvoorbeeld zijn dokterspraktijk beoefent in een deel van de gezinswoning, kan dit gezien worden als een belangrijk argument om de woning bij voorrang aan deze echtgenoot toe te kennen.

Tot slot kan als argument worden aangehaald dat het onroerend goed voor één van beide echtgenoten een emotionele waarde heeft, bijvoorbeeld indien het gelegen is in de buurt waarin men is opgegroeid, in de buurt van de school van de kinderen of men zelf veel werken aan de woning heeft uitgevoerd.

Op basis van deze elementen kan de woning dan aan de ene of andere echtgenoot bij voorrang worden toegewezen.

Wie beslist er aan wie de woning wordt toegekend?

De notaris is degene die uiteindelijk beslist, met inachtneming van de verschillende belangen die de echtgenoten aanhalen, wie de woning definitief mag overnemen.

Als je het niet eens bent met wat de notaris heeft beslist, kan je het dossier laten overmaken aan de familierechtbank. Het is dan de rechtbank die beslist wie de woning zal overnemen.

Kan je weigeren dat je ex-partner de gezinswoning overneemt?

Ja.

Zelfs al is er maar één echtgenoot die de woning wenst over te nemen, wordt de toewijzing aan deze echtgenoot nooit van rechtswege toegekend.

Je kan dus weigeren dat de andere echtgenoot de woning overneemt.

In dat geval zal het de rechtbank zijn die zal moeten beslissen over de toekenning van de gezinswoning, met inachtneming van de bovenstaande belangen.

Onder welk huwelijksstelsel dien ik te vallen om beroep te kunnen doen op de preferentiële toewijzing?

Op zich kan elke echtgenoot beroep doen op de figuur van de preferentiële toewijzing, ongeacht het gekozen huwelijksstelsel.

De preferentiële toewijzing kan gevraagd worden door echtgenoten die gehuwd zijn onder het gemeenschapsstelsel, zoals het wettelijk stelsel of de algehele gemeenschap.

Sinds 1 september 2018 kan de preferentiële toewijzing ook gevraagd worden door echtgenoten die gehuwd zijn onder het stelsel van scheiding van goederen. Dit was voordien niet mogelijk. De nieuwe wet heeft dus geen invloed op echtscheidingsprocedures die werden opgestart voor 1 september 2018.

Toekenning van de gezinswoning aan het slachtoffer van partnergeweld.

Indien u het slachtoffer bent van partnergeweld, kan u tevens de preferentiële toewijzing vragen van de gezinswoning.

Het verzoek tot toewijzing bij voorrang aan slachtoffers van partnergeweld wordt steeds ingewilligd, behalve in uitzonderlijke gevallen.

Vragen of hulp nodig bij preferentiële toewijzing?

Onze experts Familierecht kunnen je adviseren en helpen. Wij schieten zo snel mogelijk in werking en houden je van elke stap in de procedure op de hoogte.