Menu

Wat is een verbeurdverklaring?

Strafrecht advocaat Antoinette Spreutels geeft uitleg in onderstaande video (klik op de afbeelding om de video te bekijken):

 

De Belgische Grondwet (m.n. artikel 17) verbiedt de algemene verbeurdverklaring die zich uitstrekt over het gehele vermogen van een persoon. Het betreft dus steeds een “bijzondere” verbeurdverklaring, aangezien de straf betrekking zal hebben op specifiek aangeduide goederen (bijvoorbeeld: een wagen, gestolen juwelen, een bepaald bedrag etc.).

In tegenstelling tot de inbeslagname, die een voorlopige maatregel (van onderzoek) is en slechts het tijdelijk genot/beschikkingsrecht aan de eigenaar ontneemt, impliceert de verbeurdverklaring een eigendomsoverdracht ten voordele van de Staat.

 

De klassieke verbeurdverklaring

De “klassieke” verbeurdverklaring wordt omschreven in artikel 42, lid 1 en 2 van het Strafwetboek.

De straf van de klassieke verbeurdverklaring heeft drie kenmerken, namelijk:

  • Er moet sprake zijn van een misdrijf. Dit is logisch aangezien de verbeurdverklaring een straf is;
  • Deze verbeurdverklaring is verplicht: de rechter moet deze verbeurdverklaring opleggen indien de voorwaarden van artikel 42 lid 1 en 2 vervuld zijn; de rechter heeft geen beoordelingsbevoegdheid;
  • De goederen zelf worden verbeurdverklaard, niet hun geldelijke tegenwaarde of de goederen die in de oorspronkelijke goederen in de plaats komen.

De klassieke verbeurdverklaring is van toepassing op de in artikel 42 Sw. opgesomde goederen.

In het eerste onderdeel van artikel 42 Sw. wordt de verbeurdverklaring toegepast op “de zaken die het voorwerp van het misdrijf uitmaken”. Dit is enerzijds het “corpus delicti”, oftewel het voorwerp waarop het misdrijf is gepleegd (denk aan: verkochte drugs, met bedrog verkochte zaken, het door oplichting verkregen geld). Anderzijds omvat dit het “instrumentum sceleris”, oftewel de zaken waarmee het misdrijf werd gepleegd (denk aan: het moordwapen, het voertuig van de ontvoering, de valse sleutel, de GSM etc.).

Het is niet vereist dat de voorwerpen ook werkelijk gebruikt werden. Het volstaat dat de dader ze tot het plegen van het misdrijf had voorzien. Al evenmin relevant is of het voorwerp werd gebruikt tijdens voorbereidingshandelingen dan wel tijdens of bij het misdrijf zelf.

Daarentegen is het wel vereist dat deze goederen zich effectief bevinden in de eigendom van de veroordeelde persoon. Als ze door de dader geleend werden van een derde, of gehuurd werden dan zal het goed niet verbeurdverklaard kunnen worden. Het is belangrijk te weten dat de drugswetgeving hier een uitzondering op voorziet.

Het tweede onderdeel van artikel 42 Sw. bepaalt dat de verbeurdverklaring wordt toegepast op “zaken die uit het misdrijf voortkomen”, ook wel het “productum sceleris” genoemd. Artikel 42, 2° Sw. schrijft geen eigendomsvereiste voor. Een voorbeeld van deze goederen zijn bijvoorbeeld de vervalste geldbiljetten waarmee iets wordt aangekocht.

 

De bijzondere verbeurdverklaring van vermogensvoordelen*

*zoals omschreven in artikelen 42, 3° Sw. en 43bis Sw.

De bedoeling van de wetgever was om – naast de gewone bijzondere verbeurdverklaring van zaken die in zekere mate ‘besmet’ waren door het misdrijf – te voorzien in het wegnemen van de verrijking die de dader heeft gekend door het plegen van een misdrijf. Deze voordeelsontneming heeft tot doel een grote afschrikkende werking door als boodschap te geven dat ‘misdaad niet loont’ en elk economisch voordeel dat uit strafbare feiten is verkregen, zal worden afgepakt.

Deze bijzondere verbeurdverklaring van vermogensvoordelen heeft de volgende kenmerken:

  • De rechter is niet verplicht deze straf op te leggen (beoordelingsbevoegdheid)(zie verder);
  • Indien er wordt besloten de verbeurdverklaring op te leggen, dan kan de rechter oordelen om ofwel de effectieve goederen, ofwel de geldelijke tegenwaarde van deze goederen te ontnemen, ofwel de goederen die in de plaats van de oorspronkelijke goederen zijn gekomen te ontnemen (zie verder);
  • De rechter kan oordelen alle goederen of hun volledige waarde, dan wel een deel hiervan verbeurd te verklaren (matigingsbevoegdheid).

 

Deze bijzondere verbeurdverklaring van vermogensvoordelen is van toepassing op drie verschillende categorieën van goederen, namelijk:

  • Primaire vermogensvoordelen: de goederen die de dader rechtstreeks uit het misdrijf heeft verkregen, bijvoorbeeld de gestolen juwelen;
  • Secundaire vermogensvoordeel: de goederen of geldelijke waarden die in de plaats zijn gesteld van de goederen die rechtstreeks uit het misdrijf voortkomen, bijvoorbeeld als iemand een bank overvalt en nadien met het geld een computer koopt, dan is de computer het secundaire vermogensvoordeel aangezien het in de plaats is gekomen van het geld (zijnde het primaire vermogensvoordeel).
  • Tertiaire vermogensvoordelen: dit zijn de winsten die voortvloeien uit de primaire en secundaire vermogensvoordelen, denk bijvoorbeeld de interesten die iemand maakt op de inkomsten van een drugsverkoop. Het is belangrijk te weten dat hier zelfs geen link met een misdrijf aangetoond moet worden. Deze laatste categorie is eigenlijk een soort restcategorie die alle voordelen die kunnen voortvloeien uit een misdrijf omvat.

Deze tweede vorm van verbeurdverklaring wordt gekenmerkt door een facultatief karakter. Deze straf kan dus slechts opgelegd worden wanneer het openbaar ministerie dit schriftelijk vordert én wanneer er een band tussen de goederen en het misdrijf wordt aangetoond. In het kader van misdrijven die gepleegd worden door een criminele organisatie wordt een uitzondering gemaakt op het facultatief karakter: dan wordt de verbeurdverklaring verplicht.

 

Hoe kan onze advocaat hierbij helpen?

Onze advocaat strafrecht staat je bij in het geval dat je geconfronteerd wordt met de mogelijkheid dat tegen jou de straf van de verbeurdverklaring kan worden opgelegd.

Aangezien de verbeurdverklaring in sommige gevallen een facultatief karakter heeft, kunnen wij ervoor zorgen dat er ofwel géén verbeurdverklaring wordt opgelegd ofwel dat er slechts een gedeeltelijke verbeurdverklaring wordt opgelegd.

Binnen De Groote – De Man zijn wij gespecialiseerd in het onderwerp van de verbeurdverklaring en hebben wij reeds goede resultaten bekomen in het aanvechten van deze straf. Wij kunnen al je vragen beantwoorden en jou verder adviseren.