Menu

Sinds zaterdag 1 september 2018 is het erfrecht in ons land volledig veranderd. En dat heeft gevolgen voor iedereen die vanaf dan erft of een erfenis nalaat.
Dus ook voor jou. Hopelijk niet binnenkort natuurlijk.

(Of misschien wel?)

Hoe dan ook, de grootste veranderingen hebben te maken met wat je wettelijk verplicht bent om na te laten aan bepaalde familieleden.  In juridische termen heet dat de ‘wettelijke reserve‘. Zo hebben bijvoorbeeld je ouders, grootouders, man of vrouw en je kinderen altijd recht op een bepaald deel van je erfenis. Daar kan je niet onderuit.

Ook volgens de nieuwe regels moet je nog altijd bepaalde delen ‘reserveren’ voor familieleden. Maar hoe groot die delen zijn, dát is wel anders sinds september.

Ouders en grootouders erven niet gegarandeerd

Het eerste wat veranderde, is de zogenaamde ‘reserve van de ascendenten’.  Wie of wat zijn ascendenten? Dat zijn ouders, grootouders, overgrootouders, betovergrootouders, voorvaderen….

grootouders erven niet meer gegarandeerd vanaf 1 september

Hoe zit het daarmee?

Vroeger was het zo dat wanneer je stierf en geen kinderen of echtgeno(o)t(e) had, je ascendenten sowieso ¼ van je nalatenschap erfden. Zelfs als je heel je vermogen eigenlijk wilde nalaten aan een goed doel, een vriend, je personal trainer, etc. Dan nog ging er zonder tegenspraak een kwart naar je ascendenten (als die op dat moment nog in leven waren). Over dat deel van je erfenis had je dus eigenlijk niets te zeggen.

Sinds september is dat niet meer zo. Jij moet dan geen vast deel meer aan je (liefste) oudjes nalaten.

Worden ouders en grootouders dan zomaar aan hun lot overgelaten? Uiteraard is dat niet de bedoeling. Als deze mensen financieel afhankelijk zijn van de overledene, dan kunnen ze altijd nog een vordering voor onderhoud aanvragen. Dat geld kan dan van de erfenis komen.

Kinderen krijgen samen altijd minstens de helft

kinderen erven vanaf september de helft van hun ouders

Ook de grootte van het deel dat verplicht naar de kinderen gaat, is veranderd.

Als je kinderen hebt, erven zij samen sowieso minstens de helft van je nalatenschap wanneer je sterft.
Dat verplichte deel, de wettelijke reserve, hing vroeger af van hoeveel kinderen er zijn. De reserve als enig kind was dan de helft van de nalatenschap, maar als je met twee kinderen was, erfden jullie samen 66%.  En als je met drie of meer was, erfden jullie samen 75%.

De nieuwe regels bepalen dat kinderen samen wettelijk zeker 50% krijgen, onafhankelijk van hoeveel kinderen er zijn.

Wat met de overige helft?

Dat betekent ook dat je sinds de nieuwe erfregels volledig zelf kan bepalen wat er met de overige helft van je nalatenschap gebeurt. Dat noemt in juridische termen het “beschikbaar deel” en daar mag je sinds september dus mee doen wat je wil.

En wat met man-of vrouwlief?

Hoe zit het dan met de echtgeno(o)t(e) van de overledene? Je erft sowieso van elkaar als je getrouwd bent. Dat was en blijft zo. De gehuwde partner erft automatisch een zogenaamde ‘reserve’. Je moet natuurlijk wel effectief (al/nog) getrouwd zijn op het moment van overlijden.

Als je gehuwd bent erf je sowieso van je partner

Wat valt onder die ‘reserve’?

Vruchtgebruik van de woning en vruchtgebruik van de helft van het nalatenschap. Alleen geldt het vruchtgebruik van de helft, eerst voor het ‘beschikbare deel’. Dus niet het deel dat naar de kinderen gaat.

Wat er ook veranderd is, is dat je als langstlevende echtgeno(o)t(e) vruchtgebruik kan eisen van schenkingen die zijn gedaan door je partner.

Voor september was het zo dat het vruchtgebruik uitdoofde op het moment dat de persoon die de schenking deed, stierf. Volgens de nieuwe regel blijft het geldig voor de man of vrouw die achterblijft.

Kortom: Sta je op straat als je partner de woning als schenking heeft gegeven en daarna sterft? Nee. Als er vruchtgebruik was voor je man of vrouw, dan blijft dit na hun overlijden geldig voor jou. Jij kan dus blijven wonen in de woning.

Overeenkomsten?

Een van de belangrijkste nieuwigheden is de mogelijkheid om erfovereenkomsten af te sluiten. Hiervoor was dat altijd algemeen verboden, maar sinds 1 september is het (iets) gemakkelijker.

Wat kan je zoal vastleggen?

Je kan je stiefkinderen laten erven door op voorhand de verdeling van de erfenis over alle kinderen (incl. stiefkinderen) vast te laten leggen.  De voorwaarde voor zo’n overeenkomst is wel dat alle kinderen hiermee akkoord gaan.

een erfovereenkomst kan alleen als alle partijen akkoord gaan

Een andere mogelijkheid is de ‘generatiesprong’. Zo kan je bijvoorbeeld vragen aan je ouders om in plaats van jezelf, je kinderen rechtstreeks erfgenaam te maken van hun vermogen. Ook dit kan enkel als zowel je ouder en je kinderen hiermee akkoord gaan.

De punctuele erfovereenkomst

Er is nog een zeer belangrijke nieuwigheid, en meteen ook een van de meest abstracte: de punctuele overeenkomst

Stel, je geeft vóór je dood een stuk grond als schenking en je wil vermijden dat er ná je dood discussie ontstaat tussen de erfgenamen over hoeveel die eigenlijk waard was.  Dan kan je de waarde van de grond op voorhand al laten vastleggen in een punctuele erfovereenkomst. Die waarde blijft dan ook de officiële waarde voor de erfenis. Zeg je bijvoorbeeld dat de grond op het moment van de schenking € 500 000 waard is en na je overlijden is de waarde ervan gestegen tot € 600 000? Dan blijft het tellen als een schenking van € 500 000. Andere erfgenamen kunnen dan het argument van gestegen waarde niet aanhalen om meer te krijgen als compensatie.

met een punctualiteitovereenkomst vermij je ruzies tussen je erfgenamen over de waarde van een schenking

De punctuele overeenkomst kan ook gebruikt worden om te verhinderen dat je kinderen (die recht hebben op 50% van je erfenis) aanspraak maken op een schenking die een stuk van ‘hun deel’ is.

Om het concreet te maken: Je doet een schenking van 1500€, maar je totale bezit is eigenlijk € 2000. Dan hebben je kinderen eigenlijk recht op € 1000, wat ze dan niet meer kunnen krijgen omdat je al €500 daarvan hebt weggeschonken. Normaal gezien kunnen je kinderen na je dood dan die resterende € 500 terugvragen van de persoon de schenking kreeg. Tenzij je laat vastleggen in een punctuele overeenkomst dat ze dat niet kunnen.

Vanaf wanneer en voor welke erfenissen?

De nieuwe regels gelden voor alle nalatenschappen die sinds 1 september 2018 openvallen.  Maar ook schenkingen die al voor die datum gebeurden alsook testamenten die al opgesteld waren, vallen onder de nieuwe regels als het overlijden na 1 september 2018 gebeurt/ gebeurde.

Wie daarvoor al een schenking deed en de nieuwe regels daar niet op wou laten gelden, moest voor 1 september 2018 een verklaring afleggen bij de notaris waarin dat uitdrukkelijk vermeld stond.

Aangeven van een erfenis

Heb je geërfd? Dan moet je dit binnen een wettelijke termijn aangeven.

Wij kunnen dit voor jouw in orde brengen en je alle informatie geven.

Aangifte nalatenschap

Wij kunnen je helpen bij geschillen over nalatenschap

Zit je een vervelende discussie of geschil met andere erfgenamen en kan je advies gebruiken? Onze ervaren experts in Personen- en Familierecht kunnen je bijstaan om je erfdeel te bekomen.

Klik hieronder:

Vereffening – verdeling nalatenschap

Nog vragen of advies over een erfovereenkomst of schenking?

Neem gerust contact met ons op!