Wie krijgt het huisdier bij een echtscheiding of relatiebreuk?

Wie is de eigenaar?

Een eerste vraag die men zich stelt bij een echtscheiding of relatiebreuk is wie de eigenaar is van het dier en wie het dier krijgt wanneer jullie uit elkaar gaan.

Wanneer je gehuwd bent, dient gekeken te worden naar het huwelijksstelsel dat hierbij werd aangenomen.

• Ben je met gemeenschap van goederen gehuwd dan zijn alle bezittingen, waaronder ook jullie huisdier, gemeenschappelijk. Jullie moeten dan onderling afspreken wie de hond krijgt of wie er voortaan voor de kat zal zorgen.
• Ben je gehuwd zonder huwelijkscontract dan is het wettelijk stelsel van toepassing. Als jullie het huisdier samen hebben aangekocht, moet er onderling worden afgesproken wie voortaan de zorg van het dier op zich neemt. Was het huisdier al van één van jullie voordat jullie huwden, dan blijft hij/zij de officiële eigenaar.
• Bij het stelsel van scheiding van goederen is de eigenaar diegene op wiens naam het dier is geregistreerd. Wie de hond betaalde is hier niet van belang.

Bij het beëindigen van een samenwoning, geldt de regel dat wat van jou is, van jou blijft. Dat betekent dus dat als jij het huisdier hebt gekocht, het beestje ook van jou blijft.

Huisdieren als quasi-goederen

Huisdieren werden lange tijd in de wet aanzien als een roerend goed, een object.

Bij een echtscheiding of relatiebreuk had het huisdier dus dezelfde positie als andere roerende goederen die verdeeld moeten worden tussen u en uw ex-partner, zoals een kast, tafel, stoelen,…

Hierin is nu verandering gekomen.

Huisdieren zijn met het nieuwe goederenrecht een specifieke categorie van goederen geworden.

In artikel 3.39 van het nieuwe Goederenrecht wordt bepaald dat dieren een gevoelsvermogen hebben en biologische noden.

Dit betekent dat dieren pijn en genot kunnen ervaren en daarnaast biologische noden hebben, zoals voedsel, water, sociaal contact, bescherming,…

Het nieuwe goederenrecht maakt enerzijds een onderscheid tussen personen, dieren en goederen, waardoor het duidelijk is dat dieren een apart statuut verkrijgen en dus niet meer als een zuiver voorwerp worden aanzien. Anderzijds bepaalt artikel 3.39 nieuw Burgerlijk Wetboek dat de regels omtrent voorwerpen wel nog van toepassing zijn op dieren.

Er wordt dan ook gesproken van dieren als quasi-goederen.

Verder zijn er geen specifieke regels toegevoegd aan deze nieuwe categorie van goederen.

Omgangsregeling voor het huisdier

Ondanks dat er geen specifieke regels bestaan voor deze nieuwe categorie van goederen, kunnen de (ex)partners wel samen een omgangsregeling voor hun huisdier overeenkomen.

Dit kan in onderling overleg gebeuren of in geval van echtscheiding bv. in een overeenkomst met onderlinge toestemming (EOT), waarin ook afspraken worden gemaakt over de andere gevolgen van de echtscheiding.

Voor de bepaling van de omgangsregeling wordt dan een belangenafweging gemaakt, wat inhoudt dat er wordt gekeken naar wie een betere band heeft met het huisdier, wie hem beter kan verzorgen, meer tijd heeft voor het huisdier, of er kinderen gehecht zijn aan het beestje, enz. Er wordt hierbij zowel naar de eigen belangen gekeken als naar de belangen van het dier.

In de praktijk is het zo dat het huisdier vaak meegaat met de verblijfsregeling die bepaald is voor de kinderen.

Zijn er geen kinderen dan kan er onderling worden afgesproken dat het huisdier bv. de ene week bij de ene verblijft en de andere week bij de andere partner.

Wat in geval er geen overeenkomst wordt bereikt over de omgangsregeling?

Wanneer ex-partners het oneens zijn met elkaar over waar het huisdier zal verblijven en in welke mate contacten dienen te worden georganiseerd met de andere partner, kan de rechtbank hierover een beslissing nemen.

Ook bij de rechtbanken ontstaat meer en meer de tendens om dieren effectief te zien als een quasi goed. Er wordt niet alleen meer gekeken naar het eigendomsrecht, maar ook naar de affectieve band die bestaat met het dier. Er wordt dan rekening gehouden met het belang van het dier.

Er is rechtspraak in twee richtingen. Enerzijds zal de rechtbank revindicatievorderingen toekennen als het eigendomsrecht van het dier wordt bewezen. In dat geval primeert het eigendomsrecht op de affectieve band met het dier. Anderzijds is er ook rechtspraak die stelt dat er een omgangsrecht kan bestaan met een dier, los van het eigendomsrecht, waarbij men eerder gaat kijken naar de affectieve band die een persoon heeft met een dier.

Hoe wordt een vordering ingesteld bij de rechtbank?

In de praktijk wordt in het merendeel van de gevallen door ex-echtgenoten, wanneer zij beslissen om te scheiden, een procedure opgestart tot echtscheiding en het bepalen van dringende en voorlopige maatregelen voor de partijen en daarnaast ook voor dringende en voorlopige maatregelen over de kinderen.

Ook partners die samenwoonden en beslissen een einde te maken aan hun relatie, kunnen een procedure opstarten voor de rechtbank voor het bepalen van dringende en voorlopige maatregelen voor de partijen zelf en voor de kinderen.

In het geval er geen kinderen zijn maar partijen wel gehuwd of samenwonend waren, kan uiteraard ook een procedure worden opgestart voor de rechtbank voor het bepalen van dringende en voorlopige maatregelen voor de partijen zelf.

In deze procedures kan dan tevens een vordering worden gesteld over het huisdier.

De familierechtbank is hiervoor bevoegd en zal zich over een regeling m.b.t. het huisdier kunnen uitspreken.

Kan er ook onderhoudsgeld gevraagd worden voor het huisdier?

Er zijn geen specifieke regels voorzien omtrent de mogelijkheid om een eventuele onderhoudsbijdrage voor een huisdier te vorderen, gezien een huisdier wordt aanzien als een object.

In de praktijk moeten de partners dus zelf een regeling treffen over de kosten van het huisdier. Zo kan er bijvoorbeeld worden afgesproken dat de voeding van het dier betaald wordt door de persoon waar het dier op dat moment verblijft en dat duurdere kosten, zoals medicatie, dierenartskosten, operaties, … gedeeld worden. Als je beiden eigenaar bent van het dier, is het gebruikelijk dat de kosten worden gedeeld.

In geval er niet tot een akkoord wordt gekomen, kan je vragen aan de rechtbank om vast te leggen wie zal instaan voor de kosten van het huisdier. Een onderhoudsbijdrage voor een huisdier wordt in de praktijk niet toegekend.

Neem contact op met ons kantoor indien u vragen of hulp nodig hebt i.v.m. een regeling voor uw huisdier bij een echtscheiding of relatiebreuk. Ons team Personen- en Familierecht staat voor u klaar om u met raad en daad bij te staan in deze procedure.