Elektronisch toezicht: nu ook om de veiligheid van slachtoffers te garanderen.

Niet alleen de enkelbanden zijn nieuw maar ook de toepassingen zijn innovatief. De enkelband is immers niet langer enkel een methode om een straf uit te zitten, maar wordt ook een tool om bijvoorbeeld de veiligheid van slachtoffers te garanderen.

Vanaf het voorjaar van 2024 worden deze nieuwe enkelbanden geïntroduceerd.

De nieuwe generatie enkelbanden zal slachtoffers kunnen waarschuwen wanneer een dader te dicht in de buurt is, maar ook jeugdcriminelen kunnen volgen en zelfs alcohol- en drugsgebruik monitoren.

Deze ontwikkeling heeft aanzienlijke implicaties voor het strafrechtsysteem en de manier waarop delinquenten worden beheerd en gecontroleerd.

In deze blog verkennen we de vernieuwde enkelbanden en de faciliteiten die zij bieden aan slachtoffers en welke mogelijke voordelen en uitdagingen deze met zich meebrengen.

Maar first things first: wat is elektronisch toezicht?

Zowel verdachten als veroordeelden kunnen door een rechter worden onderworpen aan elektronisch toezicht als een vorm van beperking van hun vrijheid. Dit houdt in dat zij zich op vastgestelde tijden thuis moeten bevinden.

Elektronische apparaten worden gebruikt om te controleren of de betrokken verdachte of veroordeelde zich aan deze voorwaarden houdt. Een enkelband wordt rond de enkel geplaatst en thuis wordt een bewakingsbox geïnstalleerd die signalen uitzendt naar het controleorgaan Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht (VCET).

Indien iemand verdacht wordt in een lopend gerechtelijk onderzoek, kan die persoon in voorlopige hechtenis met een enkelband worden geplaatst. Slechts in zeer uitzonderlijke situaties mag de persoon zijn verblijfplaats verlaten, zoals bij medische noodgevallen of brand. Verdachten worden gevolgd via gps. Het is met andere woorden een vorm van thuis-hechtenis.

Ook een effectieve gevangenisstraf kan onder elektronisch toezicht worden uitgevoerd, zij het met strikte voorwaarden. Het verlaten van de woning is enkel toegestaan voor verplichte activiteiten zoals werk, opleiding of therapie. Wie zich niet aan deze regeling houdt, riskeert alsnog zijn straf binnen de gevangenismuren te moeten uitzitten.

Daarnaast kan elektronisch toezicht op zichzelf ook worden opgelegd als een straf, vooral wanneer de gepleegde feiten een maximale gevangenisstraf van één jaar met zich meebrengen.

Melding voor slachtoffers

De nieuwe technologie biedt mogelijkheden om slachtoffers van huiselijk geweld, stalking en andere bedreigende situaties beter te beschermen.

Slachtoffers van misdrijven, met name huiselijk geweld en stalking, worden immers vaak geconfronteerd met voortdurende angst en onveiligheid. Traditionele beschermingsmaatregelen zijn soms niet voldoende om deze angsten weg te nemen.

Daarom heeft Vlaanderen gekozen voor een innovatieve benadering door technologie in te zetten om slachtoffers een betere bescherming te bieden.

Een mobiele applicatie voor smartphones zal het mogelijk maken dat slachtoffers een waarschuwing ontvangen zodra een dader zich in hun nabijheid bevindt. Bijvoorbeeld, als je door een park loopt en de dader is daar ook, zal de app je op de hoogte stellen en je de weg wijzen om zo in veiligheid te komen.

Daarnaast stellen de enkelbanden slachtoffers ook in staat om een alarmsignaal te activeren als zij zich bedreigd voelen. Dit signaal wordt direct doorgestuurd naar de autoriteiten, waardoor snelle interventie mogelijk is. Bovendien kunnen de locatiegegevens van het slachtoffer worden gevolgd, wat de kans vergroot om snel te reageren bij potentieel gevaarlijke situaties.

De applicatie kan op die manier ondersteuning bieden aan een door de rechtbank uitgesproken contactverbod. Vooral voor partnergeweld en intra familiaal geweld kan dit zinvol zijn.

De nieuwe enkelbanden vergroten op die manier enerzijds de veiligheid van slachtoffers maar kunnen anderzijds ook afschrikkend werken  voor daders, gezien de technologie hun acties nauwlettend in de gaten houdt.

Nieuwe enkelbanden waarschuwen slachtoffers als dader in de buurt is | VRT NWS: nieuws

Dit alles heeft evenwel een kanttekening: want hoe zit het nu met de privacy van zowel daders als slachtoffers?

Het is essentieel dat de overheid ervoor zorgt dat de verzamelde gegevens alleen worden gebruikt voor legitieme veiligheidsdoeleinden en dat de rechten van de slachtoffers en daders worden gerespecteerd.

De smartphone-app voor slachtoffers wordt begin 2024 uitgetest, en als alles goed gaat vanaf maart volgend jaar ingevoerd in de praktijk.