Krakers in uw pand? Voorkomen is beter dan genezen.

Kraken: Wat is dat en wie wordt beschouwd als een kraker?

Eenieder die zich op onrechtmatige wijze toegang verschaft tot de eigendom van een ander en deze eigendom zonder recht, noch titel bezet en gebruikt, wordt bestempeld als een kraker.

Een huurder waarvan de huur rechtsgeldig werd opgezegd door de verhuurder en die het pand na de opzegtermijn toch blijft bewonen, is bijvoorbeeld eveneens een bezetter zonder recht noch titel.

De motieven van krakers zijn divers. De meest voor de hand liggende beweegreden is uiteraard het zoeken van onderdak, maar kraken kan ook zijn gebaseerd op een ideologische overtuiging, zoals het verzet tegen de verwaarlozing van leegstaande gebouwen of tegen het gebrek aan sociale huisvesting. Een crimineel oogmerk is eveneens niet uit te sluiten.

Gevolgen van het kraken

Eigenaars van panden die zijn gekraakt, worden zowel financieel als emotioneel geschaad. Panden moeten worden leeggemaakt, opgekuist en/of gerenoveerd.

Kraken kan bovendien ook leiden tot overlast in de betrokken buurt, zoals bijvoorbeeld lawaaihinder en afvaldumping.

Proceduremogelijkheden

De wetgever heeft willen optreden tegen het gevoel van onmacht van eigenaars van gekraakte panden.

Burgerrechtelijke weg: procedure vrederechter

Wanneer u tot de uiterst onaangename vaststelling bent gekomen dat in uw woning krakers verblijven, begint helaas vaak een juridische lijdensweg.

U moet een advocaat aanspreken die met behulp van een gerechtsdeurwaarder de zaak aanhangig zal maken bij een Vredegerecht.

Een raadsman aanspreken is echter meestal niet kosteloos. Ook de gerechtsdeurwaarder zal u vragen om zijn kosten voor te schieten. Of deze kosten nadien nog zullen kunnen worden teruggevorderd van de krakers is op dat moment onzeker.

Op voorwaarde dat er geen bijkomende problemen opduiken, zal u relatief snel na de inleidingszitting van het Vredegerecht een vonnis toegestuurd krijgen waarin de uithuiszetting wordt bevolen.

Helaas is de strijd op dat moment nog niet gewonnen.

Uw raadsman zal een officieel exemplaar van de uitspraak moeten bestellen bij de griffie van het Vredegerecht en ter kennis brengen van de krakers. Dit noemt men de “betekening” van de uitspraak.

Pas na verloop van een maand na de betekening kan de gerechtsdeurwaarder het nodige doen om de krakers uit te drijven, desnoods met behulp van de politiediensten.

De niet-naleving van het vonnis maakt een misdrijf uit dat op grond van de strafwet wordt beteugeld.

Strafrechtelijke weg voor lokaalvredebreuk en huisvredebreuk

Kraken is eveneens een misdrijf en wordt strafbaar gesteld onder de strafwet. Men spreekt van lokaalvredebreuk of huisvredebreuk afhankelijk of het pand al dan niet werd bewoond door het slachtoffer.

Artikel 442/1 van het Strafwetboek omschrijft het misdrijf van huisvredebreuk (art. 439 SW) en bepaalt het volgende:

“Art. 442/1. § 1. Met gevangenisstraf van acht dagen tot een maand en met geldboete van zesentwintig euro tot honderd euro of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die, zonder een bevel van de overheid hetzij zonder toestemming van een houder van een titel die of een recht dat toegang verschaft tot de betrokken plaats of gebruik van of verblijf in het betrokken goed toestaat en buiten de gevallen waarin de wet het toelaat, op eender welke manier andermans niet bewoonde huis, appartement, kamer of verblijf, of de aanhorigheden ervan of enige andere niet bewoonde ruimte of andermans roerend goed dat al dan niet als verblijf kan dienen, hetzij binnendringt, hetzij bezet, hetzij erin verblijft zonder zelf houder te zijn van voormelde titel of recht.

2. Met gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar en met geldboete van zesentwintig euro tot tweehonderd euro of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die binnen de vastgestelde termijn geen gevolg geeft aan het bevel tot ontruiming bedoeld in artikel 12, § 1, van de wet van 18 oktober 2017 betreffende het onrechtmatig binnendringen in, bezetten van of verblijven in andermans goed of aan de uithuiszetting bedoeld in artikel 1344decies van Gerechtelijk Wetboek.

3. Het in paragraaf 1 bedoelde misdrijf kan alleen worden vervolgd op klacht van een persoon die houder is van een titel of een recht op het betrokken goed.”

Dit misdrijf behoort tot de klachtenmisdrijven. Een klachtmisdrijf is een misdrijf dat pas wordt onderzocht wanneer het slachtoffer klacht heeft ingediend.

Met de wet van 18 oktober 2017 betreffende het onrechtmatig binnendringen in, bezetten van of verblijven in andermans goed heeft de wetgever meer middelen willen geven aan eigenaars die worden geconfronteerd met krakers.

Zo werd het binnendringen in, het bezetten van of het verblijven in een niet-bewoond pand zonder recht of titel strafbaar gesteld. De wetgever gaf het Openbaar Ministerie uitgebreide bevoegdheden om de krakers uit te zetten.

Zo kon de Procureur des Konings op verzoek van de houder van het recht of de titel op een gekraakt onbewoond goed, de ontruiming binnen de 8 dagen bevelen indien het verzoek op eerste zicht kennelijk gegrond leek en mits eerbiediging van het vermoeden van onschuld.

Deze regeling werd evenwel gewijzigd ten gevolge van het arrest van 12 maart 2020 (Arrest nr. 39/2020) van het Grondwettelijk Hof. Ingevolge dit arrest is het voor de Procureur des Konings niet meer mogelijk om op verzoek van de houder van het recht of de titel op een gekraakt onbewoond goed, de ontruiming binnen de 8 dagen te bevelen. Het Grondwettelijk Hof heeft hierbij de controle van dergelijk maatregelen door een onafhankelijke en onpartijdige rechter opnieuw centraal willen stellen en verwijst hiervoor naar haar arrest van 6 december 2018 (Arrest nr. 174/2018). Het bevel tot ontruiming vormt immers een inperking van het recht op eerbiediging van het privéleven en in het recht op onschendbaarheid van de woning.

Het voorafgaande optreden van een onafhankelijke en onpartijdige rechter, met inachtneming van de jurisdictionele waarborgen en met name van het recht op toegang tot een rechter en van de rechten van verdediging van de partij tegen wie de vordering tot ontruiming is gericht, vormt een essentiële waarborg om de inachtneming van voormelde grondrechten te verzekeren. Met andere woorden, dergelijke ontruimingsbevel kan enkel worden afgeleverd door een onafhankelijke en onpartijdige rechter, lees de onderzoeksrechter.

De uithuiszettingsprocedure voor de vrederechter bleef daarentegen overeind, zodat eigenaars over de nodige actiemiddelen blijven beschikken.

De wetgever voerde deze procedure niet in voor huisvredebreuk (situatie waarbij een bewoond pand wordt gekraakt) gelet op het feit dat de politie hier onmiddellijk vaststellingen kan doen en de krakers kan uitzetten.

In concreto zal een eigenaar van een gekraakt pand een klacht moeten neerleggen in handen van het Openbaar Ministerie met de vraag om een ontruimingsbevel af te leveren. Het Openbaar Ministerie kan dergelijk bevel niet zelf afleveren maar zal dit moeten vragen aan een onafhankelijke en onpartijdige rechter. Indien de Procureur, dan wel de onderzoeksrechter dit nodig vindt, kan hij besluiten de krakers voorafgaandelijk te horen.

Het is dus aan de onderzoeksrechter om een ontruimingsbevel af te leveren en aan het Openbaar Ministerie om het uit te voeren. Het ontruimingsbevel omvat wel zeer korte termijnen; dat wil zeggen dat de krakers over een termijn van acht dagen beschikken om het lokaal te ontruimen.

Het ontruimingsbevel wordt aangeplakt aan het pand. De wet verplicht het Openbaar Ministerie er enkel toe dit te doen in één van de drie landstalen. Men is dus niet verplicht om dit bevel op te maken in een taal die de krakers begrijpen (in het geval de krakers de landstalen niet machtig zijn).

Indien de krakers geen gevolg geven aan het ontruimingsbevel, betreft dit een zwaarder misdrijf, omschreven in § 2 van artikel 422/1 van het Strafwetboek.

TIPS & TRICKS

Heeft u een onroerend goed dat u zelf niet bewoont of gebruikt?

• Neem de tijd om het pand goed af te sluiten en af en toe te controleren of niemand het pand is binnengedrongen
• Neem foto’s van de staat van het pand bij aankoop, mogelijke schade door krakers kan erna veel duidelijker aangetoond worden

Wordt uw onroerend goed verhuurd?

• Onthoud dat uw ex-huurders de kwalificatie van “bezetter zonder titel” (kraker) kunnen verkrijgen indien zij na het einde van de overeenkomst het pand blijven bezetten.
• Zorg altijd voor een schriftelijke huurovereenkomst waarin de duur van de overeenkomst duidelijk wordt bepaald
• Geef tijdig en bij aangetekend schrijven de opzeg en controleer of de wet u in de periode waarin u wenst op te zeggen al dan niet oplegt om een van de wettelijke opzegmotieven te vermelden
• Zorg ervoor dat u een gedetailleerde (foto’s, beschrijving ruimtes,…) intredende plaatsbeschrijving en uittredende plaatsbeschrijving opmaakt

 Wordt uw pand gekraakt?

• Dien klacht in bij de politie en laat hen eventueel langsgaan teneinde de identiteit van op zijn minst één kraker te weten te komen. Dit gegeven kan van belang zijn voor de procedure.
• Controleer in het bevolkingsregister van de gemeente of een van de krakers zich toevallig niet heeft gedomicilieerd op het adres van het pand
• Contacteer een raadsman om een procedure op te starten