Samenwonen is voor de meeste koppels de eerste, grote stap in hun relatie.

En daar komen meteen al ingewikkelde keuzes bij kijken!

In België heb je namelijk drie mogelijkheden: feitelijk samenwonen, wettelijk samenwonen of trouwen.
Maar welke optie is voor jullie relatie nu de beste keuze? Wat zijn de gevolgen als je voor het één en niet het ander kiest?

Hallo keuzestress!

Vaak zien koppels door de juridische bomen het bos niet meer. Daarom hebben we hieronder de belangrijkste verschillen opgelijst.

Zet je schrap, want het wordt even opletten…

Optie 1: Feitelijk samenwonen

Wat en hoe?

Feitelijk samenwonen kan je met iedereen. Dat hoeft dus niet met je partner te zijn, maar kan ook met je broer of zus, een vriend,… Je hoeft gewoonweg onder hetzelfde dak te slapen en te wonen. Er is ook geen beperking op het aantal personen met wie je feitelijk kan samenwonen.  Denk bijvoorbeeld maar aan co-housing.

Wat met mijn bezittingen?

Op vlak van je eigendom is er sprake van het zogenaamde systeem van “scheiding van goederen”. Jij blijft eigenaar van je eigen bezittingen, je inkomen, …
Wat gebeurt er dan met gezamenlijke aankopen die jullie hebben gedaan (vb. een bed, zetel, tv,…) als je uit elkaar gaat?
Als er niet kan bewezen worden dat ze van jou of je ex-partner zijn, krijgen ze het statuut van “goederen in onverdeeldheid”.

TIP: Hou daarom altijd het aankoop- of betalingsbewijs bij van spullen die je zelf hebt aangekocht.

Is er dan niets bindend?

Als feitelijk samenwonenden hebben jullie de mogelijkheid om bepaalde afspraken vast te leggen in een samenlevingscontract. Daarin kan je dan bijvoorbeeld een lijst opnemen van wie wat bezit of wat er in het geval van een breuk mag gebeuren met de goederen die samen werden aangekocht.  Dit moet ook niet via een notaris te gaan, maar kunnen jullie onderling vastleggen.

Let wel op!  Een samenlevingscontract kan enkel over je bezittingen gaan en de eventuele verdeling ervan. Je kan er geen clausules in laten opnemen om elkaars trouw te verplichten of iets rond je erfenis te bepalen.

Kunnen we dan van elkaar erven?

Er is geen wettelijk erfrecht voor feitelijk samenwonenden. Dus in principe niet.
Willen jullie elkaar toch als erfgenaam benoemen, dan zal je dit via een testament moeten doen.

Wat zijn de gevolgen als we uit elkaar gaan?

Als je feitelijk samenwoont is het heel eenvoudig om uit elkaar te gaan. Juridisch gezien dan toch. Het volstaat dat één van de samenwonenden de woning verlaat. Hier zijn geen specifieke wettelijke gevolgen aan verbonden.

Maar…

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er bij een breuk tussen feitelijk samenwonenden geen juridische problemen kunnen zijn. Stel dat je samen kinderen hebt, een woning hebt gekocht, enz., dan moet hier natuurlijk een regeling voor getroffen worden.

TIP: Maak van bij het begin duidelijke afspraken, al dan niet in de vorm van een samenlevingscontract.

Optie 2: Wettelijk samenwonen

Wat en hoe?

Om wettelijk te kunnen samenwonen, moet er in principe geen sprake zijn van een liefdesrelatie. Dit kan je dus ook met je broer, zus, tante,…
Er zijn wel beperkingen. Zo mag je maximaal met één persoon wettelijk samenwonen en kan je niet trouwen zolang je met iemand anders wettelijk samenwoont.
Omdat het dus niet vanzelfsprekend om een liefdesrelatie gaat is  de wettelijke bescherming beperkter dan voor gehuwden.

Om wettelijk samen te wonen volstaat het niet om op hetzelfde adres gedomicilieerd te zijn (zoals bij feitelijk samenwonen).
Je moet hiervoor allebei ook een verklaring van wettelijke samenwoning afleggen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand op het gemeentehuis.

Wat met mijn bezittingen?

Net zoals bij  feitelijk samenwonen is er bij wettelijk samenwonen scheiding van goederen, waarbij je dus eigenaar bent en blijft van je eigen bezittingen.  Ook hier is het mogelijk om een samenlevingscontract af te sluiten. Het verschil is wel dat een samenlevingscontract voor wettelijk samenwonenden altijd moet bekrachtigd worden door een notaris .

TIP: Een notaris is steeds onpartijdig en zal je dus niet wijzen op eventuele elementen die negatief voor je kunnen uitdraaien als jullie uit elkaar zouden gaan. Daarom raden we aan om je contract altijd eerst door een advocaat te laten nalezen!
Wij kunnen je helpen, klik hieronder.

Opstellen samenlevingscontract

Kunnen we van elkaar erven?

Ja. Wettelijk samenwonenden erven automatisch van elkaar, maar het gaat wel om een beperkt erfrecht.
Zo hebben jullie recht op het vruchtgebruik van de gezinswoning en de huisraad als de ander zou overlijden.
Vruchtgebruik houdt in dat de langstlevende partner het recht heeft om gebruik te maken van de woning en de goederen zonder daarvan het eigendom te krijgen. Met ander woorden: Gebruiken, ja. Verkopen, nee.

Wat als we uit elkaar gaan?

Om jullie wettelijk samenleven stop te zetten is het voldoende dat één van de partners een verklaring aflegt bij de ambtenaar van de burgerlijke stand.

En dat is meteen ook het grote pijnpunt van wettelijk samenwonen.
Jij of je partner kan in principe van de ene op de andere dag eenzijdig beslissen om jullie statuut te beëindigen.  En daarmee ook de wettelijke bescherming die hieraan verbonden is.

Soms is het wel mogelijk om na beëindiging van de wettelijke samenwoning voorlopige maatregelen te laten opleggen door de rechtbank (vb. voor een persoonlijke onderhoudsbijdrage). Dit kan wel tot maximum één jaar na beëindiging van de wettelijke samenwoning én op voorwaarde dat je dit binnen 3 maanden aanvraagt.

Psst…Ben je nog mee? Nog even volhouden!

Optie 3: trouwen

Last, but definitely not least: trouwen.

Bij een huwelijk is er volledige wettelijke bescherming. Die bescherming omvat zowel het persoonlijke aspect (bv. de plicht om trouw te zijn aan elkaar) als het financiële aspect (bv. de plicht voor financiële ondersteuning) van jullie relatie.

Nog meer keuzes!

Wanneer je trouwt zijn er opnieuw keuzes te maken. Zo zijn er verschillende mogelijke huwelijksvermogensstelsels die jullie financiële positie ten opzichte van elkaar bepalen.

Wettelijk stelsel

Als je geen keuze maakt, val je automatisch onder het “wettelijk stelsel”. Dit stelsel is de zogenaamde “scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten”. Dat betekent dat alles wat jullie na jullie huwelijk verwerven (bv. inkomens, aankopen, enz) gemeenschappelijk is. De enige uitzondering is wanneer iets specifiek aan één van jullie wordt geschonken of wanneer je iets erft. Ook alles wat  je vóór het huwelijk al bezat, blijft van jou. Dat geldt trouwens ook voor schulden.

Huwelijkscontract

Naast het wettelijk stelsel heb je ook de mogelijk om een huwelijkscontract af te sluiten. Daarin kan je bepalen dat jullie bezittingen volledig gescheiden of net volledig gemeenschappelijk zijn. Of iets tussenin. Een huwelijkscontract moet worden opgesteld door een notaris en kan achteraf altijd, op vraag van beide partijen, worden gewijzigd.

TIP: Ook bij een huwelijkscontract is de notaris onpartijdig en zal die je dus niet wijzen op eventuele elementen die negatief voor je kunnen uitdraaien als jullie uit elkaar zouden gaan. Daarom raden we sterk aan om je contract altijd eerst door een advocaat te laten nalezen!
Ook hier kunnen we je bij helpen. 

Erven

Als jullie getrouwd zijn erven jullie, net zoals wettelijk samenwonenden, automatisch van elkaar. Hier is het erfrecht wel een stuk uitgebreider. Je hebt bovendien geen testament nodig als je getrouwd bent. Je kan de verdeling al laten opnemen in jullie huwelijkscontract.

Wat als we uit elkaar gaan?

Bij een huwelijk kan je niet zomaar uit elkaar gaan. Volgens de wet hebben jullie namelijk een samenwoningsplicht. Ook ben je als gehuwden wettelijk verplicht om trouw te zijn aan elkaar. Juridisch gezien mag je dus geen nieuwe relatie starten vooraleer je officieel uit de echt bent gescheiden.

Willen jullie het huwelijk beëindigen, dan moet er een echtscheidingsprocedure worden opgestart (de “echtscheiding met onderlinge toestemming” of de “echtscheiding wegens onherstelbare ontwrichting“). Zo’n echtscheidingsprocedure kan maximaal één jaar duren. In deze procedure kan wel gevraagd worden aan de rechter om elk op een ander adres te mogen verblijven.

Meer weten? Wij kunnen helpen?

Heb je helemaal tot hier gelezen (respect!) en zijn er nog zaken die toch niet helemaal duidelijk zijn?

Neem contact op met ons team Familierecht, zij beantwoorden al je vragen.

Ook interessant

7 tips voor de perfecte trouwdag

Opstellen samenlevingscontract